Η λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου σηματοδοτεί την έναρξη του Ελληνοτουρκικού Πολέμου (1919-1922). Η Συνθήκη των Σεβρών που υπογράφηκε το καλοκαίρι του 1920 καθόριζε τους όρους ειρήνης μεταξύ των Δυνάμεων της Αντάντ και της ηττημένης Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η Ελλάδα αξίωνε, μεταξύ άλλων, τα εδάφη της Θράκης, τα νησιά Ίμβρος, Τένεδος, Λήμνος, Λέσβος, Χίος, Σάμος, Ικαρία, Σαμοθράκη αλλά και την ευρύτερη περιοχή της Σμύρνης.
Οι συμμαχικές δυνάμεις αποφάσισαν την αποστολή των ελληνικών στρατευμάτων στην περιοχή της Σμύρνης σε μια προσπάθεια να εγκαθιδρύσουν την πολιτικοοικονομική επιρροή τους στον χώρο της Ιωνίας. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, έχοντας εξασφαλίσει την υποστήριξη των Δυνάμεων, διατάζει την απόβαση του ελληνικού στρατού στην Μικρά Ασία με σκοπό την αποκατάσταση της ειρήνης και την προστασία του χριστιανικού πληθυσμού, έχοντας, όμως, ως απώτερο στόχο και μύχια επιθυμία την υλοποίηση της Μεγάλης Ιδέας, με την πρόσκτηση των παράλιων εδαφών της Δυτικής Ασίας. Οι Νεότουρκοι του Μουσταφά Κεμάλ θα αμφισβητήσουν την Συνθήκη, ενώ ο ελληνικός στρατός προελαύνει στα εδάφη της γειτονικής χώρας. Η Ελλάδα, όμως, από τον Νοέμβριο του 1920 και την ενθρόνιση του Κωνσταντίνου ως βασιλιά της χώρας, βρίσκεται εκτεθειμένη, έχοντας χάσει την υποστήριξη και την πολιτική κάλυψη της Γαλλίας και της Αγγλίας, οι οποίες εξετάζουν μια πιθανή αναθεώρηση των όρων της, εκ του αποτελέσματος, εύθραυστης Συνθήκης των Σεβρών.
Η Μικρασιατική Εκστρατεία θα διαρκέσει από τις 2 Μαΐου 1919 έως τις 5 Σεπτεμβρίου 1922. Μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα ο ελληνικός στρατός δημιούργησε μία ζώνη ασφαλείας γύρω από την πόλη. Αμέσως μετά τον ερχομό των Ελλήνων στην Μικρά Ασία, η έλλειψη αποικιακής εμπειρίας από μέρους τους έγινε εμφανής. Ταυτόχρονα, το τουρκικό εθνικό κίνημα διαρκώς ενισχύονταν, και εξαιτίας αυτού η νέα ελληνική διοίκηση επέλεξε να αντιμετωπίσει το πρόβλημα πραγματοποιώντας μία νέα εκστρατεία στο εσωτερικό του οροπεδίου της Ανατολίας. Τα εξαντλημένα, μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ελληνικά στρατεύματα καταρρέουν μπροστά στην πίεση των αντίπαλων στρατιωτικών σωμάτων. Η ελληνική οπισθοχώρηση προς τα παράλια έγινε άτακτα, χωρίς οργάνωση, ενώ τόσο η ίδια όσο και η ακόλουθη τουρκική αντεπίθεση οδήγησαν σε εκτεταμένα εγκλήματα πολέμου ενάντια στον άμαχο πληθυσμό της περιοχής. Αποκορύφωμα της εξέλιξης αυτής ήταν η κατάληψη και ο εμπρησμός της Σμύρνης από τις τουρκικές δυνάμεις, γεγονός που οδήγησε στον αφανισμό και την εκδίωξη του γηγενούς χριστιανικού πληθυσμού της πόλης.
Μεταξύ των χιλιάδων Ελλήνων στρατιωτών που έλαβαν μέρος στη Μικρασιατική εκστρατεία αναγνωρίζουμε τον μνημειώδη αγώνα και δεκάδων Κερκυραίων, προεξέχοντος αυτών, του ανδρείου Συνταγματάρχη της «Ανεξάρτητης Μεραρχίας», Δημητρίου-Θεμιστοκλέους Θεοτόκη (1872-1923).
Ο Δημήτριος Θεοτόκης ήταν γόνος ευγενούς κερκυραϊκής οικογένειας, υιός του πολιτικού και ιστοριοδίφη Μάρκου-Αλοΐσιου Θεοτόκη και αδελφός του λογοτέχνη Κωνσταντίνου Θεοτόκη και του ιστοριοδίφη Σπυρίδωνος Θεοτόκη.
Το 1890 εντάχθηκε στην Σχολή Ευέλπιδων και κατόπιν ακολούθησε καριέρα στον Ελληνικό Στρατό. Την περίοδο 1912-1913 συμμετείχε στους Βαλκανικούς Πολέμους, όπου και διακρίθηκε. Το Σεπτέμβριο του 1921, έχοντας πλέον ανέλθει στον βαθμό του Συνταγματάρχη, ανέλαβε την διοίκηση της «Ανεξάρτητης Μεραρχίας», ενός επίλεκτου στρατιωτικού σώματος που συστάθηκε με κρυφό σκοπό την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης.
Η «Ανεξάρτητη Μεραρχία» συγκροτήθηκε δυνάμει της υπ. αριθμ. Ε.Π.Ε. 235/29-06-1921 διαταγής του Υπουργείου Στρατιωτικών, με πρώτο Διοικητή της Μεραρχίας τον Υποστράτηγο Γεώργιο Λεοναρδόπουλο και Διοικητή του Μεραρχιακού Πεζικού τον Συνταγματάρχη Δημήτριο Θεοτόκη. Στις 23 Σεπτεμβρίου του 1921 την διοίκηση της Μεραρχίας θα αναλάβει ο Θεοτόκης, καθώς ο Υποστράτηγος Λεοναρδόπουλος προσβάλλεται από τύφο και η νοσηλεία του κρίνεται απαραίτητη. Η «Ανεξάρτητη Μεραρχία» θεωρείται μια εκ των αξιότερων και δυναμικότερων μαχητικών σωμάτων που έλαβαν μέρος στις στρατιωτικές επιχειρήσεις της Μικράς Ασίας.
Από τις αρχές Οκτωβρίου 1921 η Ανεξάρτητη Μεραρχία βρίσκεται σε προκάλυψη στον τομέα Εσκί Σεχίρ (Δορυλαίο) – Ακ Ιν εκτελώντας αποστολές αναγνώρισης και αναχαίτισης καθ’ όλη την διάρκεια της παθητικής άμυνας. Κατά τις περιόδους ύφεσης της τουρκικής επιθετικότητας εκτέλεσε πληθώρα αρχαιολογικών ανασκαφών φέρνοντας στο φως αρχαία ελληνικά ευρήματα.
Τον Αύγουστο του 1922 με την κατάρρευση του μετώπου, η Μεραρχία αποκόπηκε από το υπόλοιπο ελληνικό στράτευμα και απομονώθηκε στην καρδιά της Ανατολίας. Κατά αυτό τον τρόπο, ο Δημήτριος Θεοτόκης, το επιτελείο του και οι άνδρες τους αναγκάστηκαν να διανύσουν πεζοί σε διάστημα 17 ημερών, εκατοντάδες χιλιόμετρα μέσα σε εχθρικό έδαφος, προκειμένου να φτάσουν στα παράλια της Μικράς Ασίας. Με εντολή του Συνταγματάρχη Θεοτόκη η «Ανεξάρτητη Μεραρχία» ξεκίνησε την πορεία της από την Φρυγία προς δυσμάς, έχοντας αψηφήσει τις διαταγές της Διοίκησης του Β΄ Σώματος Στρατού και της Στρατιάς Μικράς Ασίας, οι οποίες έφθασαν μέσα σε ερματισμένο κάνιστρο, αποφασισμένος ότι η προτεινόμενη κίνηση προς Βορρά ή Νότο θα οδηγούσε στην απόλυτη καταστροφή του σώματος.
Η εμπειρία του από τους Βαλκανικούς Πολέμους και τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο σε συνδυασμό με τις γνώσεις που είχε αποκομίσει κατά τη φοίτησή του στην Σχολή Πολέμου της Γαλλίας και την μετεκπαίδευσή του στο Reims με το 132 Σύνταγμα Πεζικού του γαλλικού στρατού, ανέπτυξαν το στρατιωτικό του ένστικτο, το οποίο τον ώθησε να λάβει την γενναία απόφαση να κινηθεί η «Ανεξάρτητη Μεραρχία» δυτικά, διανύοντας τελικά 630 χιλιόμετρα εχθρικού εδάφους, περισυλλέγοντας περίπου 8.000 πρόσφυγες και κατακερματισμένα τμήματα του Ελληνικού Στρατού, στην πορεία προς το παραθαλάσσιο Ντικελί, όπου αισίως, στις 30 και 31 Αυγούστου του 1922, επιβιβάστηκαν σε πλοία με προορισμό την Μυτιλήνη. Η ηγεσία του Θεοτόκη καθώς και οι αποφάσεις που πήρε το επιτελείο του κατά την δύσκολη αυτή πορεία, συνέβαλλαν στην επιτυχημένη εκκένωση του μικρασιατικού εδάφους. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι από τους 7.840 άνδρες που συμμετείχαν στις τάξεις της «Ανεξάρτητης Μεραρχίας», κατά την μακρά πορεία της προς το Ντικελί, η οποία τιμητικά ονομάστηκε «Κάθοδος των νεότερων μυρίων», καταγράφηκαν λιγότεροι από 60 τραυματίες.
Η Ελληνική Πολιτεία, αν και πολλές δεκαετίας αργότερα, ως ένδειξη αναγνώρισης της προσφοράς του έδωσε το όνομα του Δημητρίου Θεοτόκη στο Τάγμα Εθνοφυλακής Κέρκυρας-Στρατόπεδο «Στρατηγού Δημητρίου Θεοτόκη» με την υπ. Αριθμ. Φ.911.24/3/387818/Σ.2301 20.03.2017 Διαταγή Γενικού Επιτελείου Στρατού.
Πέρα όμως από την εξέχουσα προσωπικότητα του Δημήτριου Θεοτόκη, δεκάδες άλλοι Κερκυραίοι πολέμησαν στη Μικρά Ασία. Πολλοί από αυτούς μάλιστα είχαν ήδη διακριθεί στον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο.
Γιάννης Σ. Πιέρης, Κέρκυρα 14/04/2022, Αρχείο Αναγνωστικής Εταιρίας Κερκύρας.
Στις μάχες κατά τη διάρκεια της μικρασιατικής εκστρατείας οι κερκυραίοι στρατιώτες πολέμησαν γενναία. Αρκετοί μάλιστα τραυματίστηκαν σοβαρά, όπως για παράδειγμα ο έφεδρος ανθυπίατρος και μετέπειτα διακεκριμένος ακτινολόγος Φιλοκτήμων Παραμυθιώτης.
Βαρύς ήταν ο φόρος αίματος που πλήρωσε και η Κέρκυρα στη Μικρά Ασία. Από τα διαθέσιμα στοιχεία της Διεύθυνσης Ιστορίας του Ελληνικού Στρατού προκύπτει πως κατά την διάρκεια της εκστρατείας 284 νέοι Κερκυραίοι έπεσαν είτε μαχόμενοι είτε τραυματίστηκαν σοβαρά και κατέληξαν αργότερα σε κάποιο στρατιωτικό νοσοκομείο.
Ανάμεσα στους νεκρούς και ο λοχαγός του Πεζικού Γεράσιμος Βρυώνης που αν και καταγόταν από την Λευκάδα ζούσε με την οικογένειά του στην Κέρκυρα. Μάλιστα, η κόρη του Μαρίκα Βρυώνη, υπήρξε ένα εκ των θυμάτων του ιταλικού βομβαρδισμού της Κέρκυρα το 1923, σε ηλικία μόλις 6 ετών.
Η επιστροφή στο νησί των Κερκυραίων στρατιωτών ήταν μια στιγμή φορτισμένη συναισθηματικά για όλους. Οι περισσότεροι πολεμούσαν για χρόνια μακριά από τις οικογένειές τους. Οι συγγενείς τους δυσκολεύονταν να τους αναγνωρίσουν.
Τα Ιόνια νησιά ανταποκρίθηκαν παντοιοτρόπως στα καλέσματα της Πατρίδας ήδη από την περίοδο του Αγώνα για την Ανεξαρτησία. Στους νεότερους χρόνους, η Κέρκυρα προσέφερε δεκάδες άξια τέκνα της στα πεδία των μαχών. Το ένδοξο 10ο Πεζικό Σύνταγμα, το κύριο στρατιωτικό σώμα που έδρευε για δεκαετίες στο νησί, διακρίθηκε στις σημαντικότερες πολεμικές αναμετρήσεις της χώρας, ιδιαίτερα μάλιστα στους Βαλκανικούς Πολέμους. Σύμφωνα με κάποιες πηγές, η θρυλική σημαία του Συντάγματος, η αποκαλούμενη «Σαραντάπορος», καταστράφηκε από τους αξιωματικούς του μετά την κατάληψη της Κέρκυρας από τις Ιταλικές δυνάμεις το 1941.
Απαγορεύεται ρητά η οποιαδήποτε χρήση, αναπαραγωγή, αναδημοσίευση, αντιγραφή, αποθήκευση, πώληση, μετάδοση, διανομή, έκδοση, εκτέλεση, φόρτωση (download), μετάφραση, τροποποίηση με οποιονδήποτε τρόπο, τμηματικά ή περιληπτικά του περιεχομένου της ψηφιακής έκθεσης «Από την Ιωνία στο Ιόνιο», χωρίς την προηγούμενη έγγραφη άδεια της Αναγνωστικής Εταιρίας Κερκύρας.
Ελληνικά 
English